De grote hersenen (of cerebrum) worden ook wel het brein genoemd. Ze vormen het deel van het centrale zenuwstelsel dat binnen de schedel ligt. Hier worden allerlei vitale lichaamsfuncties (zoals ademhaling, hartfrequentie, en bloeddruk) gereguleerd, en er vinden alle mentale processen zoals denken, geheugen en voelen plaats. Ook de aansturing van het lichaam vindt plaats in de hersenen. De hersenen registreren sensaties als aanraking, temperatuur en pijn die ergens anders in het lichaam wordt veroorzaakt. De grote hersenen zijn verdeeld in twee hemisferen. Deze linker- en rechterhelft worden met elkaar verbonden door de hersenbalk. De hemisfeer is opgebouwd rondom een hersenkamer gevuld met hersenvocht. De hersenschors is de buitenste laag van de hersenen en wordt ook wel cortex genoemd. De hersenschors is mooi golvend, hierdoor wordt de totale hoeveelheid zenuwcellen die de hersenen kunnen bevatten groter. De grote hersenen vormen verreweg het grootste gedeelte van de hersenen. De hersenschors bestaat uit vier kwabben: de frontaalkwab, de pariëtaalkwab, de occipitaalkwab en de temporaalkwab.
Onder de hersenschors ligt de witte stof, bestaand uit de een soort microkabels van de zenuwcellen die naar andere hersencellen of naar het ruggenmerg lopen en daar commando’s uitdelen. Nog wat dieper liggen drie belangrijke hersenkernen: de hippocampus, de amygdala en de basale ganglia. Weer dieper zit dan de genoemde hersenkamers gevuld met hersenvocht.
De kleine hersenen, cerebellum genoemd, liggen aan de achterkant onderin de schedel en zijn sterk geplooid. Het cerebellum is betrokken bij de vloeiende voortbeweging van armen en benen en bij het bewaren van het lichaamsevenwicht. Het houdt in de gaten of het doel van bepaalde bewegingen bereikt wordt en zorgt eventueel voor fijnafstemming van door de grote hersenen geïnitieerde grovere bewegingen.
Voor uitgebreidere informatie over de bouw en de functie van de hersenen kunt u de site van de hersenstichting bezoeken. Voor een driedimensionale indruk van de anatomie kunt u hier kijken.
Bescherming van de hersenen
De hersenen worden goed beschermd. In de eerste plaats zijn ze ingepakt in hard bot van de schedel. Binnenin de schedel worden de hersenen omgeven door drie hersenvliezen (meningen). Daar tussenin zit een dun laagje hersenvocht. dit alles ter demping en bescherming van de gevoelige en belangrijke hersenen. Voor activiteiten die het hoofd kunnen raken of versnellen wordt extra bescherming aangeraden: een helm op de (motor) fiets tijdens het skiën en schaatsen, een autogordel en airbag in de auto bij deelname aan het verkeer is aangetoond veilig voor het voorkomen van hersenletsel. Bij de moderne snelle verplaatsingsmogelijkheden hoort een snel en modern extra beschermmiddel. Een stevige schedel is niet altijd genoeg.