Complicaties

Hoewel we er in het Neurochirurgisch Centrum Zwolle en in Isala natuurlijk alles aan doen om het te voorkomen kunnen er bijwerkingen en complicaties optreden.
Bij iedere neurochirurgische behandeling kunnen er ongewenste bijwerkingen optreden. We spreken van een complicatie wanneer een behandeling niet verloopt zoals verwacht, met nadelige consequenties voor de patiënt. Voorbeelden hiervan zijn infectie en bloeding in het operatiegebied, zenuwuitval, bloeding ergens anders in het lichaam, uitbreken van ingebrachte materialen, trombose, infarcten, dystrofie, hersenbloeding. Helaas kunnen ook zeer ingrijpende gebeurtenissen zich voordoen zoals ernstige invaliditeit en zelfs overlijden. Ondanks het feit dat bij iedere operatie altijd kans bestaat op dergelijke complicaties is de kans hierop bij neurochirurgische operaties, dus vergeleken met gangbare andere operaties in het lichaam, relatief groot (1% tot soms wel 15%). Wij doen ons uiterste best complicaties te voorkomen. Uw neurochirurg heeft u ingelicht op de mogelijkheid van een onverhoopte complicatie. In dit hoofdstuk worden de complicaties die kunnen optreden per behandeling en aandoening samengevat. Heeft u hier vragen over, stel ze dan aan uw behandelend neurochirurg.

Diagnostiek

Angiografie
Een bloedvatonderzoek is een invasief onderzoek waarbij een slagader wordt aangeprikt en een dunne slang wordt opgeschoven. Complicaties kunnen ontstaan er plaatse van de insteek opening: infectie of bloeding. Ook kan er een allergische reactie tegen het contrastmiddel optreden. Indien de nieren niet goed werken kan er een verdere beschadiging van de nieren ontstaan. De röntgenstralingsdosis is laag. Statistisch gezien is er een zeer kleine kans op het ontstaan van een gezwel door de straling.

Röntgenonderzoek
De röntgenstralingsdosis is laag. Statistisch gezien is er een zeer kleine kans op het ontstaan van een gezwel door de straling.

CT-scan
De röntgenstralingsdosis is laag, wel hoger dan bij gewoon röntgenonderzoek. Statistisch gezien is er een zeer kleine kans op het ontstaan van een gezwel door de straling. Ook kan er een allergische reactie tegen het contrastmiddel optreden. Indien de nieren niet goed werken kan er een verdere beschadiging van de nieren ontstaan.

MRI-scan
Er is geen röntgenstralingsdosis, de magneetvelden zijn veilig gebleken. Wel kan er in zeer zeldzame gevallen een allergische reactie tegen het contrastmiddel optreden.

Interventieradiologie
Dit gaat via een een bloedvatonderzoek, dit is een invasief onderzoek waarbij een slagader wordt aangeprikt en een dunne slang wordt opgeschoven. Complicaties kunnen ontstaan er plaatse van de insteek opening: infectie of bloeding. Ook kan er een allergische reactie tegen het contrastmiddel optreden. Indien de nieren niet goed werken kan er een verdere beschadiging van de nieren ontstaan. De röntgenstralingsdosis is hoger. Statistisch gezien is er een zeer kleine kans op het ontstaan van een gezwel door de straling. De interventie kan een bloeding in de hersenen geven, of een vaatkramp van de hersenbloedvaten. Deze interventies hebben een risico op ernstige neurologische schade zoals functie uitval van arm, been of taal. Soms kan zelfs het bewustzijn of het leven worden bedreigd.

Myelografie
Een myelografie is een invasief onderzoek waarbij het ruggemergskanaal laag in de rug wordt aangeprikt en contrastvloeistof wordt ingebracht. Complicaties kunnen ontstaan er plaatse van de insteek opening: infectie of bloeding. Ook kan er een allergische reactie tegen het contrastmiddel optreden. De röntgenstralingsdosis is laag. Statistisch gezien is er een zeer kleine kans op het ontstaan van een gezwel door de straling.

Behandeling van schedel en hersenen

Craniotomie
Een operatie waarbij de schedel wordt geopend heet craniotomie. Dit gebeurt alleen in ernstige situaties. De complicaties die kunnen optreden bij een craniotomie zijn: infecties, bloedingen, functie uitval. Ook kunnen stoornissen in de circulatie van het hersenvocht ontstaan (hydrocephalus) of lekkage van hersenvocht uit de wond. Er is een onvermijdelijke, maar gelukkig kleine kans op levensgevaar bij alle ingrepen waarbij de schedel wordt geopend.

Hersenbiopt
De veligste manier om een weefseldiagnose van een tumor in de hersen te verkrijgen is een hersenbiopt. De complicaties die kunnen optreden zijn hetzelfde als bij een craniotomie: Infecties, bloedingen, functie uitval. Ook kunnen stoornissen in de circulatie van het hersenvocht ontstaan (hydrocephalus) of lekkage van hersenvocht uit de wond. Er is een onvermijdelijke, maar gelukkig kleine kans op levensgevaar bij alle ingrepen waarbij de schedel wordt geopend. Uit de litaratuur blijkt een kans van ongeveer 3% op het ontstaan van een ernstige complicatie.

Hersenbloedingen
Hersenbloedingen zijn aandoeningen die het leven en normaal functioneren kunnen bedreigen. Meestal kunnen deze bloedingen niet worden verholpen door een operatie. Wanneer dit wel kan, zijn de risico’s van de operatie dezelfde als die van de bloeding zelf: bedreiging van het leven of van het normale functioneren. Daarbij komt dan ook nog het risico van de craniotomie. Een zorgvuldige afweging moet voor iedere operatie door de neurochirurg worden gemaakt, en wanneer dat mogelijk is besproken met patiënt en familie.

Aneurysma, AVM, Caverneus hemangioom
Bloeding uit een aneurysma zelf kan hersenbeschadiging geven, erna kan vaatkramp (= vasospasme) of een waterhoofd (=hydrocephalus) optreden. Dit alles kan leiden tot prikkelbaarheid, concentratiezwakte, vergeetachtigheid, hoofdpijn, veranderingen in de persoonlijkheid, neurologische stoornissen zoals verlammingen of taalstoorniussen (=afasie). De behandeling van een aneurysma kan via een interventie radiologische ingreep of door een craniotomie. Deze hebben beiden hun eigen kans op complicaties.

Hersentumoren, meningeomen, metastasen
Tumoren in de schedel zijn aandoeningen die het leven en normaal functioneren kunnen bedreigen. Tumoren zelf kunnen hersenbeschadiging geven. Dit kan leiden tot prikkelbaarheid, concentratiezwakte, vergeetachtigheid, hoofdpijn, veranderingen in de persoonlijkheid, neurologische stoornissen zoals verlammingen of taalstoorniussen (=afasie). Vaak kunnen deze tumoren worden behandeld door een operatie. De behandeling van tumoren kan door een craniotomie, bestraling, chemotherapie of een combinatie. Deze hebben allen hun eigen kans op complicaties.

Hypofysetumoren zijn tumoren uitgaande van de hersenklier die regulatie hormonen produceert. Deze klier ligt centraal in de schedel en is operatief te bereiken door een route via de neus en de luchtholte hier achter-boven, en door de schedel. De complicaties die bij hypofyse chirurgie op kunnen treden zijn bloedingen, infecties, hersenvochtlekkage, hormonale dysregulatie en hersenzenuwuitval. Hierdoor kan het leven of het functioneren worden bedreigd. Stoornissen met het zien of met het bewegen van de ogen zijn vaak al veroorzaakt dor de tumoren zelf, en kunnen verergeren door de operatie.

Hersencysten worden meestal niet geopereerd. Wanneer de indicatie voor een ingreep er wel is, dan is de ingreep zelf relatief eenvoudig, maar zijn de complicaties die kunnen optreden hetzelfde als bij een craniotomie voor bijvoorbeeld een hersentumor.

Brughoektumor operaties zijn grote ingewikkelde ingrepen die worden uitgevoerd voor een tumor in een klein maar diep gelegen en belangrijk gebied. Naast de algemene risico’s zoals bloedingen, infecties en hersenvochtlekkage, zijn de complicaties die hier kunnen optreden gelegen in de gevoeligheid van de hersenstam, en de hersenzenuwen. Slecht functioneren van de gehoors en evenwichts zenuw, de aangezichtszenuwen voor gevoel en bewegen van gelaatsspieren kunnen resulteren in complicaties die de patiënt ervaart als doofheid, evenwichtsstoornissen, een asymmetrisch gelaat en gevoelsstoornissen in het gelaat. Bij een soortgelijke ingreep waarbij lager moet worden geopereerd kunnen ook hinderlijk, en soms gevaarlijke slikstoornissen heesheid en ademhalingsproblemen ontstaan.

Idiopathische intracraniële hypertensie is een aandoening waarbij om onbekende reden de druk in de schedel te hoog wordt, en de patiënt hoofdpijn en stoornissen in het gezichtsvermogen ervaart. De behandeling met een drain die het hersenvocht afvoert is wat betreft de ingreep niet ingewikkeld. Echter vaak kan de opgelopen schade niet worden hersteld. Een blijvend verlies van gezichtsvermogen is het resultaat. Langdurige hoofdpijn, afhankelijk van de lichaamspositie wordt na drainage vaak gezien. Een infectie van de drain treedt niet vaak op, maar is alleen te behandelen door langdurige antibiotica, drain verwijdering , en wederom een drain operatie.

Hersenabces is een infectie ziekte waarbij de afbeeldende diagnostiek geen honderd procent zekerheid geeft. Er kan soms ook sprake zijn van een hersentumor. Een operatie of hersenpunctie is bij deze ernstige aandoening geïndiceerd. De complicatie risico’s zijn hetzelfde als bij een operatie of een punctie in de hersenen die wordt uitgevoerd voor een hersentumor.

Schedel- en hersenletsel geeft schade aan het bot van de schedel, het aangezicht of de hersenen zelf. De neurochirurg en de andere behandelaars (traumatoloog, neuroloog, intensivist, kaakchirurg) doen hun best om de patiënt na de behandeling en de revalidatiefase weer zo goed mogelijk te laten functioneren. Na een trauma is een geheel normaal functioneren zoals voorheen vaak niet mogelijk. De risico’s van een schedel en hersenletsel zijn de bedreiging van het leven of ernstige invaliditeit, bloedingen, hersenvocht lekkage en infecties. Iedere ingreep die moet worden gedaan heeft tijdens deze behandeling zijn eigen risico’s. Vaak kan dit pas na de behandeling worden besproken, en vaak dan in eerste instantie alleen met de familie. Dit omdat in de spoedsituaties de patiënt zelf niet bij bewustzijn is.

Hydrocefalie is een aandoening waarbij hoeveelheid hersenwater in de schedel te groot wordt, en de patiënt hoofdpijn en andere neurologische klachten ervaart. De behandeling met een drain die het hersenvocht afvoert is wat betreft de ingreep niet ingewikkeld. Echter vaak kan de opgelopen schade maar ten dele worden hersteld. Een blijvend verlies functie is het resultaat. Een infectie van de drain treedt niet vaak op, maar is alleen te behandelen door langdurige antibiotica, drain verwijdering , en wederom een drain operatie.

Trigeminusneuralgie is een typisch en ernstig pijnsyndroom in het gelaat. Deze kan worden behandeld met een operatie ter plaatse van de brughoek (hyperlink). De complicatie risico’s zijn gelijk. De kans erop is kleiner omdat de ingreep kleiner is.

Carotisstenose is een operatie daarvoor, het schoonmaken van de binnenkant van de hersenslagader, heeft een risico op een herseninfarct (CVA). De kans hierop is ongeveer 3%. Dit is kleiner dan de kans op een herseninfarct wanneer niet zou worden geopereerd. De indicatie voor het stellen van zo’n operatie wordt gedaan door meerdere specialisten: de neuroloog, de Neurochirurg, de vaatchirurg en de neuroradioloog. Naast het gevaar op een CVA is er een risico op een lokale bloeding. Dit is hoger dan gewoonlijk omdat de patiënt medicijnen moet doorgebruiken die het bloed slecht laten stollen. Een grote blauwe plek in de hals is gebruikelijk, een periode van intensive care opname met beademing van een aantal dagen omdat de bloeding de luchtpijp dichtdrukt komt niet vaak voor. De tongzenuw loopt in het operatiegebied en kan worden beschadigd, dit zorgt voor moeite met het goed bewegen van de tong in de mond.

Behandeling aan de wervelkolom

Operaties aan wervels en ruggenmerg worden uitgevoerd voor verschillenden aandoeningen: rugpijn, rughernia, hernia borstwervelkolom, nekhernia, wervelkanaalvernauwing, cervicale kanaalstenose, tumoren wervels of ruggenmerg. Deze ingrepen kunnen complicatie geven als bloedingen, infecties en hersenvocht lekkage op het niveau van de operatie. Ook kan er uitval ontstaan van zenuwen en ruggenmerg. De patiënt kan dit merken door functieuitval aan armen en handen, benen en voeten, en problemen in het gebied rond geslachtsorganen, blaas en anus. Al deze complicaties geven zeer hinderlijke, tot invaliderende klachten. De kans op het ontstaan van deze klachten hangt vooral samen met de ingewikkeldheid en uitgebreidheid van de operatie. Bij grote tumor operaties is het risico groter dan bij een hernia operatie op één niveau.

Spondylodese ingrepen worden uitgevoerd bij kans op instabiliteit na de operatie. De risico’s zijn het zelfde als bij de andere operaties aan de wervelkolom. Daarbij komt nog het risico van een verkeerd geplaatste schroef in de wervels. Dit kan pijn en uitval geven van de zenuwen die dan zijn beschadigd. Op langere termijn kan blijken dat ofwel de schroeven en staven zelf, ofwel de wervels van de patiënt niet stevig genoeg zijn voor de belasting. Of dat er geen goede botgenezing optreedt. Meer rugpijn en vergroeiingen van de wervelkolom kunnen dan optreden. In feite krijgt de patiënt dan juist dat waarvoor de grotere operatie was bedoeld om te voorkomen: rugpijn en rug-scheef-stand.

Syringomyelie is een ingewikkelde aandoening van het ruggenmerg met functie uitval aan armen en handen, benen en voeten, en problemen in het gebied rond geslachtsorganen, blaas en anus. De neurochirurg zal uitzoeken op welke manier de oorzaak en de klacht het veiligst kan worden behandeld. Dit kan zijn een drainage voor een hydrocephalie. Het openen van het achterhoofdsgat. Of een operatie aan wervelkolom ter hoogte van de syrinx. De kans op complicatie is gerelateerd aan de uitgevoerde ingreep. Het grootste probleem bij deze aandoening is dat de klachten waarmee de patiënt kwam vaak niet geheel kunnen worden verholpen.

Behandeling van zenuwletsels

Carpaal tunnel syndroom is een aandoening waarbij een zenuw in de pols klem loopt. De operatie hiervoor gebeurt onder lokale pijstilling, met een kleine snede in de hand richting de pols. De kans op complicaties is klein. Lokale pijn wordt door de meeste patiënten gedurende een langere tijd wel aangegeven. Een bloeding of infectie is zeldzaam. Het litteken geneest na langere tijd meestal fraai. Schade aan de zenuw kan resulteren in een kracht of gevoelsstoornis in de hand. Dit treedt zelden op.

Ulnaris neuropathie is een aandoening waarbij een zenuw ter hoogte van de elleboog klem loopt. De operatie hiervoor gebeurt onder algehele anesthesie, met een grotere snede op de elleboog. De kans op complicaties is klein. Lokale pijn wordt door de meeste patiënten als mild aangegeven. Een bloeding of infectie is zeldzaam. Het litteken geneest meestal niet heel fraai. Een doof gevoel ter hoogte van de onderarm treedt bij zenuwomleggingen vaak op. Schade aan de zenuw kan resulteren in een kracht of gevoelsstoornis in de hand. Dit treedt zelden op.